Termistör Rölesi Nedir?
Endüstride çok geniş kullanım alanına sahip olan elektrik motorları, çeşitli sebeplerden dolayı aşırı ısınırlar. Termistör Rölesi sayesinde bu aşırı ısının motora zarar vermesi engellenebilir.
Termistör Rölesi, elektrik motor sargılarının sıcaklık değerlerini referans alarak motorların aşırı ısındığı durumlarda koruma sağlayan elektromekanik devre elemanıdır. PTC sensörleri aracılığı ile elektrik motorlarının sargı sıcaklığı izlenir ve sıcaklığın çok fazla yükselmesi durumunda kontak çıkışları yardımı ile sinyalleme yapar. Aynı zamanda Termistör Rölesi, PTC ile kontrol edildiğinden dolayı PTC Rölesi olarak da bilinir.
Termistör Röleleri, motor kontrol devrelerine kolay bir şekilde eklenebilen ve uygulanabilen gelişmiş tamamlayıcı elektrik motoru koruma fonksiyonlarını sunar.
Termistör rölelerinin iç yapıları elektroniktir. Ön yüzeyinde çalışıp çalışmadığını gösteren ledler ve bağlantı noktaları bulunmaktadır.
Elektrik motorundaki sıcaklığın artması ile birlikte, PTC sensörlerinin direncinde de bir artış gözükecektir. Termistör röle bu duruma dikkat ederek gerekli işlemleri yapar.
Motorun yataklarındaki ve/veya sargılarındaki sıcaklığı PTC sensörleri yardımı ile ölçüp ve buradan elde edilen sinyallerin termistör rölesi ile kontrolü sağlanabilir. Bu yöntem, motorlar için en güvenli koruma yöntemlerinden bir tanesidir. Bu şekilde elektrik motorunun mekanik aşınmaları önlenmiş ve elektriksel hatalar da azaltılmış olur.
Termistör Rölesi;
• Elektrik Motorları,
• Pompa İstasyonları,
• Su Arıtma Sistemleri,
• Konveyör Sistemleri,
gibi motorların kullanıldığı uygulamaların hepsinde kullanılabilir.
Motor koruma cihazları çoğunlukla yalnızca gerilim ve akım değerlerinin bilgilerini göz önünde bulundurarak motorları aşırı yüke ve ısınmaya karşı korurlar. Termistör rölesi de bu motor koruma cihazlarından bir tanesidir. Daha güvenli bir çalışma ortamı oluşturmak amacı ile motorun aşırı ısınma durumunu fark eder ve kullanıcıyı bilgilendirir.
Motorun aşırı ısınmasına neden olan olaylar aşağıdaki gibidir:
• Motor, normal sıcaklık değerinin üzerinde olan bir ortamda çalışıyor olabilir
• Yeterli derecede havalandırma sağlanmamış olabilir
• Yeterli derecede soğutma sağlanmamış olabilir
• Ağır şartlar altında güçlü bir başlangıca ihtiyaç duyulabilir
• Tek faz olarak çalışabilir
• Kısa süre içerisinde çok fazla dur kalk yapmış olabilir
• Fazlarda dengesizlik meydana gelebilir
• Frenleme yapmanın etkileri olabilir
Bunun gibi durumların meydana gelmesi motorun aşırı ısınmasına neden olur. Bu nedenlerin önüne geçilebilerek motorun zarar görmesini engellemek için Termistör yani PTC röleleri kullanılabilir.
Termistör rölesinde bulunan PTC sensörleri sayesinde motor sargısındaki, yataklarındaki ve gövdesindeki sıcaklık değerleri ölçülerek kontrol altına alınabilir. Bu şekilde motor güvenli bir biçimde çalışmış ve mekaniksel aşınmanın da önüne geçilmiş olur. Ayrıyeten elektriksel hataların giderilmesi ile birlikte hem zaman açısından hem de maddi olarak önemli kayıpların önüne geçilmiş olur.
Termistör Rölesi motorun korunmasını sağlayabilmek amacıyla içerisinde bulunan PTC sensörlerinin dirençlerini sürekli olarak ölçmektedir. PTC sensörlerinin direnç değerleri sıcaklık ile doğru orantılıdır. Yani sıcaklık değeri arttığı zaman direnç değeri de doğru orantılı olacak bir şekilde artacaktır. Gerekli eşik değerine ulaşıldığı anda çıkışta bulunan çıkış rölesi yön değiştirerek kontaktör bobininin enerjisinin kesilmesini sağlar. Bobinin enerjisinin kesilmesi ile birlikte ana kontaklar açılır ve böylelikle motorun çalışması durdurulur.
Termistör rölesinin giriş kısmında bulunan PTC sensörleri yardımıyla motorun sıcaklığı ölçülür. PTC sensörleri olmasaydı termistör röle tek başına rölenin konumunu değiştiremezdi. PTC sensörlerinin yardımı ile motorun sıcaklığı ölçülür ve termistör rölesine bildirilir. Sıcaklık referans değerinin üzerine çıktığı zaman kontaklarını değiştirir ve enerjiyi keser.
Motor soğuduğu zaman yani referans sıcaklık değerine geri döndüğü zaman termistör rölesini resetlemek gereklidir. Resetleme işlemi yapılmadığı zaman termistör röle referans sıcaklık değerine tekrar döndüğü zaman kontaklarını değiştiremez. Bu sebepten ötürü elektrik motoru tekrar çalışmaya başlayamaz. Ancak termistör rölesi resetlendiği zaman sıcaklık değeri elektrik motorunun referans sıcaklık değerinin altına düştüğünde elektrik motoru tekrar yol alır ve çalışmaya başlar.
Termistör rölesi sayesinde;
• Motor daha güvenli bir biçimde çalışır
• Tehlikeli olan bölgelerde çalışma imkânı sağlanmış olur
• Durum bildirimi kolay bir şekilde yapılır ve böylelikle hızlı bir biçimde problemin çözülmesine yardımcı olur.
Termistör Rölesi seçimi yapılırken aşağıdaki parametrelere dikkat edilmesinde fayda vardır:
• Termistör Rölesinin sahip olduğu kontak çıkış sayısı
• Termistör Rölesinin kumanda besleme gerilim değeri
• Bir tane termistör rölesine kaç tane sensörün giriş yapabileceği
• Manuel, remote ve otomatik modlarına sahip olup olmaması durumu
• Çalışabileceği frekans değerleri aralığı
• Mekaniksel ve elektriksel kalitesi
• Çalışma sıcaklık değeri
• Depolama sıcaklık değeri
• PTC kablolarının herhangi bir sebepten ötürü kopması durumunda algılama yapıp yapmayacağı
Ayrıyeten termistör rölesiyle PTC sensörleri arasındaki kabloların çok uzun olmamasına, elektromanyetik girişim meydana getirebilecek diğer ekipmanlara ve yüksek gerilim kablolarına yakın olmamasına dikkat edilmesi gerekir.
Daha önce hazırlamış olduğumuz "Röle Nedir?" yazımızı okuyarak röleler hakkında daha detaylı bilgiye sahip olabilirsiniz.