Termik Aşırı Akım Rölesi Nedir?

Elektrik motor akımının çalışması sonucu oluşan sıcaklığın etkisi altında çalışan aşırı akım rölesidir.

Elektrik motor devrelerinde Termik Aşırı Akım Rölesinin kullanımı şu şekildedir: Üç fazlı motor devrelerinde her faz üzerine bir tane termik aşırı akım rölesi bağlanır. Üç tane termik aşırı akım rölesi bir kapalı kontağı kumanda eder. Motor çalıştığı süre boyunca aşırı akım çekmeye devam ederse, termik aşırı akım rölesinin normalde kapalı olan kontağı açılarak çalışan kontaktörü ve motoru devre dışı bırakır. Bu sayede motor yanmaz yani zarar görmez. 

Termik Aşırı Akım Rölesi Çeşitleri

• Endirekt Isıtmalı Termik Aşırı Akım Koruma Rölesi

• Direkt Isıtmalı Termik Aşırı Akım Koruma Rölesi

• Ergiyici Alaşımlı Termik Aşırı Akım Koruma Rölesi

olmak üzere üç çeşidi bulunmaktadır.

Endirekt Isıtmalı Termik Aşırı Akım Rölesi

Endirekt Isıtmalı Termik Aşırı Akım Rölesi;

• Bi-metal

• Isıtıcı

• Kontak

olmak üzere üç kısımdan meydana gelmektedir.

Endirekt Isıtmalı Termik Aşırı Akım Rölesi’nin ısıtıcı kısmı motora seri olacak biçimde bağlanır. Motor akımı ısıtıcıdan geçmektedir. Motora zarar verebilecek bir akım değeri devamlı olarak ısıtıcıdan geçerse, oluşan ısı bi-metali sağ tarafa doğru yönlendirecek şekilde bükecektir. Bi-metal kapalı kontağı açarak kontaktör bobinine seri bağlı olan motoru devreden çıkartır. Bu sayede motor zarar görmez. 

Elektrik motorunun akımı kısa bir süreliğine normal değerin üzerine çıkarsa, ısıtıcıdan geçen bu aşırı akım bi-metali ısıtacak zamana sahip olmayacaktır. Dolayısıyla bi-metal de bükülmeyecektir ve bu yüzden kontak da açılmayacaktır. Elektrik motoru için bir sorun teşkil etmeyen bu durumlarda, ısının bi-metale iletilmesindeki gecikme, aşırı akım koruma rölesinin çalışmana izin vermeyecektir.

Endirekt ısıtmalı termik aşırı akım rölesinin akım değeri büyüdükçe, bi-metalin ve ısıtıcı telin ölçüleri de büyüyecektir. Büyük değere sahip olan akımlar için endirekt ısıtmalı termik aşırı akım koruma rölesi ekonomik ve kullanım açısından uygun değildir.

Direkt Isıtmalı Termik Aşırı Akım Rölesi

Akım şiddeti büyük değerlere sahip olan termik aşırı akım röleleri için direkt ısıtmalı termik aşırı akım röleleri üretimi gerçekleştirilir.

Bu röle çeşidinde ısıtıcı eleman bulunmamaktadır. Yani motor akımı bi-metalin üzerinden geçmektedir. Bi-metalin bükülmesine ve kontağın açılmasına neden olan sıcaklık, bi-metalin içinde oluşacaktır. 

Termik aşırı akım rölesi bu durumda şönt direnç ile veya akım trafosu ile birlikte kullanılır. Termik aşırı akım rölesi, ister akım trafosu ile birlikte isterse de şönt direnç ile birlikte kullanılsın, bu durumdan bağımsız olacak bir şekilde çalıma akımının kapasitesi büyüyecektir. Endirekt ve direkt ısıtmalı termik aşırı akım röleleri farklı değerlere sahip olan akım şiddetleri için üretilirler. Tüm termik aşırı akım röleleri iki akım değeri arasında çalışacaktır. Üzerinde bulunan ayar vidası sayesinde motor akımına göre ayarlanması yapılabilir. 

Ergiyici Alaşımlı Termik Aşırı Akım Rölesi

Ergiyici Alaşımlı Termik Aşırı Akım Rölesi;

• Isıtıcı Küçük Tüp

• Kontak Bloğu

Olmak üzere iki kısımdan meydana gelmektedir.

Isıtıcı eleman ile çevrelenmiş olan tüpün içerisinde, serbest bir biçimde dönen ikinci bir tüp bulunmaktadır. İki tüpün arasında düşük sıcaklık değeriyle ergiyen bir alaşım bulunmaktadır. Bu alaşım sayesinde iki tüp birbirlerine bağlanmaktadır. Termik aşırı akım rölesinin ısıtıcı kısmı motor devresine, normalde kapalı olan kontağı kumanda devresine seri olacak şekilde bağlanır. Herhangi bir sebepten ötürü elektrik motorunun aşırı akım çekmesi durumunda ısıtıcıdan geçen bu aşırı akım tüpteki alaşımın ergimesine neden olur. Yay sayesinde içteki tüp ve dişli döner. Normalde kapalı olan kontak açılır. Böylelikle kontaktör ve elektrik motoru devreden çıkarılmış olur ve motor durur. Bu işlemlerin sonucunda ısıtıcıdan akım geçmez. Tüplerin birleşmesini sağlayan ergiyici alaşım kısa bir süre içerisinde donar. Farklı akım değerlerine göre yapılan ergiyici alaşımlı termik aşırı akım rölelerine akım ayarı yapılmaz.