Soft Starter Çalışma Prensibi
Soft Starterların çalışma prensibi ile ilgili detayları öğrenmeden önce demeraj akımı kavramının ne demek olduğunu öğrenelim. Peki demeraj akımı nedir? Asenkron motorlar yapıları gereği ve motor gücüne de bağlı olacak bir şekilde devreye alınma aşamasında nominal çalışma akımlarının 4 ila 8 katı değerleri arasındaki akımları çekebilirler. Bu akıma demeraj akımı denilir. Demeraj akımı zayıf şebekelerdeki ortak bağlantı kısımlarında gerilim düşümlerine, baraya bağlı başka yüklerde ise kesintilere sebebiyet verebilmektedir. Ayrıyeten yol alma sırasındaki aşırı akımlar sargılarda oluşabilecek hasarlara ve motorlarda oluşabilecek mekanik zorlanmalara neden olabilirler. Bu olumsuz durumları yumuşak yol verici sayesinde önleyebiliriz.
Soft starter, motor devreye girme anındayken şebeke gerilimini %30 ile %100 değerleri arasında kontrol eder ve motora şebeke gerilimini verir. Nominal değerlere ulaşıldığı zaman motor kontaktör sayesinde şebekeye doğrudan bağlanır ve tristör tetikleri kesilir. Motorun durdurulduğu zaman, gerilimi %100’den %30’ a kadar kontrolünü sağlar. Her fazda 2 tristöre sahip olan tristör köprülerinin tetikleme açılarının değiştirilmesiyle şebeke frekansı değiştirilmeden, başlangıç geriliminin kademeli bir biçimde arttırılması bu sayede de başlangıç akımının kontrol edilmesi sağlanmış olur. Soft starterlar kontrolü tristörler aracılığıyla sağlarlar.
Soft Starterların Sınıflandırılması
Soft starterlar 4 farklı biçimde sınıflandırılabilirler. Bu sınıflar aşağıda belirtildiği gibidir;
• Moment Kontrolörleri
Moment Kontrolörleri, sadece kalkış momentini düşürmeyi sağlarlar, gelişmiş yumuşak yol vericilerde olduğu gibi kalkış akımını kontrol edemezler.
• Açık Çevrimli Gerilim Kontrolörleri
Açık Çevrimli Gerilim Kontrolörlerinde kalkış zamanındaki gerilimin değişimi önceden ayarlanır. Kalkış akımı bu tür cihazlarda geri besleme sinyali olarak kullanılmaz. Motorun kalkış performansı, kalkış rampa süresi, başlangıç gerilimi gibi parametrelerin seçimine bağlıdırlar. Bu tür cihazlar çoğunlukla yumuşak duruş özelliğine de sahiptirler.
• Kapalı Çevrimli Gerilim Kontrolörleri
Kapalı Çevrimli Gerilim Kontrolörleri, açık çevrimli olanların farklı bir modelidir. Kapalı çevrimli gerilim kontrolörleri motor kalkış akımını geri besleme olarak alırlar. Motor, kullanıcının ayarlamış olduğu akım sınır değerine ulaştığı anda, gerilim sabit olan rampalı artışını kesip sabit gerilimde kalır. Akım değeri düştüğü zaman ise gerilimi arttırmaya aynı rampa ile devam eder. Bu tür soft starterlar yumuşak kalkış ve duruş özelliklerini sağlayabilirler ayrıca da motor koruma özelliğine de sahiptirler.
• Kapalı Çevrimli Akım Kontrolörleri
Kapalı Çevrimli Akım Kontrolörleri yumuşak yol verici cihazların özellik bakımından en gelişmiş olan modelidir. Kapalı çevrimli gerilim kontrolörlerinin aksine olacak bir şekilde, motor akımı kalkış anında an ve an kontrol edilir. Temel kontrol büyüklüğü ise motor akımıdır. Bu yöntemin diğer yöntemlere göre üstünlüğü ayar kolaylığı, hassas akım kontrolü ve değişken yük durumlarına cihazın kolayca otomatik bir şekilde uyum sağlayabilmesidir. Gerilim kontrolörlerinde kullanıcının ayarlaması lazım olan parametreleri, bu cihazlar otomatik olarak ve optimum bir şekilde cihaz tarafından seçimi sağlanır.
Soft Starter Bypass
Soft starterlar harici ya da dahili olmak üzere iki çeşit bypass özelliğine sahip olabilirler. Bypass özelliği tristörlere paralel olarak konumlandırılmış olan kontaktörler ya da kontaklar yardımı ile sağlanabilir. Motor başlatıldığı zaman ilk olarak tristörler yükü üstüne alır ve akım sınırlanır. Motorun nominal akıma ulaştığı andan sonra tristörlerin daha çok zorlanmasına gerek yoktur. Bu sebeple enerji tristörler üzerinden alınarak bypass kontaktörleri ya da kontakları üzerine aktarılır. Bypass kontağı veya kontaktörü, motorun yol alma periyodu bittikten sonra kapanır ve bir hata ya da durdurma komutu algılandıktan sonra tekrar açılır.
Soft Starter seçiminde dikkat edilmesi gerekenler hakkında hazırlamış olduğumuz içeriğe "Doğru Soft Starter Seçiminde Nelere Dikkat Edilir?" yazımıza tıklayarak okuyabilirsiniz.